เกร็ดความรู้ที่จะกล่าวในครั้งนี้ คือคำว่า “คังคงโซซาอิ” ซึ่งเป็นคำที่คนญี่ปุ่นรู้จักกันเป็นอย่างดีเพราะคำๆนี้เกี่ยวข้องกับพิธีการต่างๆที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคนและยังถือปฏิบัติกันมา(しきたり)จนถึงปัจจุบันจึงเป็นสิ่งสำคัญที่เราควรจะเรียนรู้ และศึกษาเพื่อจะได้ใช้ชีวิตอยู่ในญี่ปุ่น

อย่างมีความสุข

คำว่า “คัง” 冠หมายถึงพิธีฉลอง หรือพิธีแสดงความยินดีในโอกาสต่างๆในที่นี้จะขอกล่าวเพียงบางพิธีเท่านั้น เช่น

โอบิอิวาอิ 帯祝い ผ้าคาดเอว หรือผ้ารัดเอวสำหรับสตรีตั้งครรภ์เมื่อสตรีตั้งครรภ์ย่างเข้าเดือนที่ห้า จะมีพิธีการให้ผ้ารัดเอว หรือผ้าคาดเอว ซึ่งเป็นพิธีการสวดภาวนาให้สตรีและเด็กทารกปลอดภัย และอธิษฐานให้คลอดด้วยความปลอดภัย

ชุทซังอิวาอิ 出産祝いพิธีฉลองการมีบุตรหรือการแสดงความยินดีในโอกาสคลอดบุตร เป็นการฉลองแสดงความยินดีให้กับสตรีและเด็กทารกที่ลืมตาขึ้นมาในโลกโดยทั่วไปมักจะให้ของขวัญทีเกี่ยวข้องกับเด็กทารก เช่น ผ้าอ้อมเด็กเสื้อผ้าเด็กอ่อน ของเล่นเด็กถ้าเป็นญาติมิตร หรือเพื่อนสนิท อาจให้ของขวัญเป็นเงิน หรือเช็คกำนัลของขวัญ ฯลฯ

อุจิอิวาอิ 内祝い คือการให้สิ่งของตอบแทนของขวัญที่ได้รับ ในญี่ปุ่นจะแสดงความรู้สึกขอบคุณต่อของขวัญที่ได้รับโดยการมอบของขวัญแทนเช่นการแสดงความยินดีสำหรับการคลอดบุตร และงานฉลองอื่นๆจะให้ของขวัญตอบแทนเป็นข้าวเหนียวแดง 赤飯และน้ำตาลสีขาว-แดงเพื่อเป็นการแบ่งปันความยินดีให้กับผู้ที่ส่งของขวัญมาอวยพร

โอมิยามาอิริお宮参りการไปนมัสการศาลเจ้าของเด็กเกิดใหม่คือการนำเด็กทารกอายุ หนึ่งเดือน ไปนมัสการศาลเจ้าอุจิคามิซามะ

(氏神様ศาลเจ้าประจำหมู่บ้านหรือเมือง) โดยทั่วไป แม่เด็กพ่อเด็ก และยายจะไปด้วย เพื่อไปสวดภาวนาขอให้เด็กเติบโตแข็งแรงสมบูรณ์ภายใต้การคุ้มครองของเทพเจ้า บางครั้งก็มากันทั้งครอบครัวและร่วมกันถ่ายรูปกันในบริเวรศาลเจ้า โดยมีเด็กทารกน่ารักในชุดกิโมโนเป็นจุดเด่นอยู่

ขั้นตอนการพาเด็กเกิดใหม่ไปนมัสการศาลเจ้าชินโต

โดยทั่วไปจะพาเด็กชายอายุ 31วัน หรือ32 วัน หลังคลอด ส่วนเด็กหญิง อายุ 32วันหรือ 33วัน บางครั้งอาจพาไปทำพิธี ในวันที่อายุครบ 50 วันหรือ

100 วัน ทั้งนี้ขึ้นกับท้องถิ่นนั้น ในปัจจุบันนี้มักพาเด็กไปทำพิธีในวันหยุด ของบิดามารดาเสื้อผ้าที่ใช้คลุมเด็กมักนิยมใช้กิโมโน ถ้าในตระกูล มีสัญลักษณ์ประจำตระกูลที่เรียกว่า คะมง 家紋 ก็จะให้คะมงอยู่ด้านหลังบนตัวเด็กที่อุ้มไว้ในวงแขนของแม่หรือยาย ดึงสายคาดเส้นใดเส้นหนึ่งที่ติดกับกิโมโนไปรอบหลังแม่หรือยายแล้วมัดสายคาดทั้งสองเส้นเข้าด้วยกันที่ไหล่ ที่ศาลเจ้า พระ(ศาสนาชินโต)จะสวดมนต์ภาวนาและประกอบพิธีโอฮาราอิお祓い(พิธีขับไล่ผี หรือวิญญาณชั่วร้ายเพื่อสร้างความบริสุทธิ์)เพื่อให้เด็กเจริญเติบโตสุขภาพแข็งแรง แต่ถ้าไปนมัสการศาลเจ้าที่ไม่มีพระอยู่ ก็จะโยนเงินลงในกล่องบริจาค จากนั้นก็สั่นระฆังเพื่อภาวนาให้เจ้าคุ้มครองสำหรับพ่อแม่บางรายจะถวายเงินแก่พระโดยห่อไว้ใน

โนชิ บุคุโระ熨斗袋พร้อมกับอนฮัทซึโฮเรียว御初穂料(พืชผลเป็นครั้งแรก หรือของเซ่นไหว้อื่นๆ) หรืออนทามะกุชิเรียว御玉串料

(กิ่งไม้ศักดิ์สิทธิ์ในฤดูใบไม้ผลิ) และเขียนชื่อไว้ข้างบน

ในบางท้องถิ่นมีการบีบจมูกเด็กให้ร้องไห้โดยหวังว่าเทพเจ้าจะทรงยอมรับเด็กจากเสียงร้องนั้น และในบางท้องถิ่นมีการเขียนตัวอักษรจีน ได大(ใหญ่) ไว้บนหน้าผากของเด็กชาย และเขียนคำว่า โช小(เล็ก) ไว้บนหน้าผากของเด็กหญิง เพื่อเป็นมนต์สะกัดกั้นวิญญาณร้ายทั้งหลาย

โอคุอิโซะเมะお食い初め เป็นพิธีให้เด็กรับประทานข้าวครั้งแรก หลังคลอดได้ 100 วัน เพื่อเป็นการภาวนาให้เด็กไม่ประสบความเดือดร้อนเรื่องอาหารตลอดกาล

เซ็กขุ節句、節供 หมายถึง การทำอาหารพิเศษ และหลังจากถวายเทพเจ้าแล้วจะรับประทานกันในเทศกาลเฉพาะ สำหรับเด็กผู้หญิงคือ

เทศกาลตุ๊กตา ฮินะมาซึริひなまつりตรงกับวันที่3มีนาคม จัดเป็นวันขัตฤกษ์วันหนึ่งที่มุ่งหวังให้เด็กหญิงเจริญเติบโตแข็งแรงและสวยงาม

ประวัติความเป็นมาของเทศกาลตุ๊กตาฮินะเริ่มมาจากการเล่นตุ๊กตากระดาษ ฮินะ-อะโซบิ ひな–あそびซึ่งเป็นการเล่นตุ๊กตากระดาษของ

บรรดาบุตรีของขุนนางสมัยเฮอัน(ค.ศ.794-1192) จากความคิดที่ว่า ตุ๊กตาช่วยปกป้องผู้คนจากโรคภัยไข้เจ็บหรือความโชคร้าย หลังจากนำไปไหว้เจ้าแล้วจะนำไปลอยน้ำ ตั้งแต่กลางสมัยเอโดะ(ค.ศ1603-1868) หรือราวศตวรรษ ที่ 18 เป็นต้นจึงเริ่มทำตุ๊กตาฮินะที่หรูหราอย่างเช่นปัจจุบันนี้ และเก็บรักษาประดับไว้ในเทศกาลตุ๊กตาของทุกปีนอกเหนือจากชุดตุ๊กตา 15ตัว อันหรูหราที่ประดับบนหิ้งแล้ว ยังมีชุดดุ๊กตาคู่เฉพาะจักรพรรดิกับจักรพรรดินี กับชุดตุ๊กตาขนาดเล็กที่บรรจุอยู่ในกล่องกระจกโดยปกติปู่ย่าตายายจะให้ชุดตุ๊กตาฮินะแก่หลานเป็นการฉลอง วันเทศกาลตุ๊กตาครั้งแรกนับจากเด็กเกิดเรียกว่า ฮัทซึ-เซ็กขุ 初節句เนื่องจากเทศกาลนี้ตรงกับฤดูกาลดอกท้อกำลังบาน จึงมีการประดับดอกท้อ 桃บางบ้านจะมีการเตรียมอาหารพิเศษ และเชิญเพื่อนๆที่โรงเรียนอนุบาลมาร่วมฉลองอย่างสนุกสนาน

สำหรับการฉลองของเด็กผู้ชายนั้น จะตรงกับ วันที่5 พฤษภาคม ซึ่งเรียกว่า ทังโกะโนะเซ็กขุ 端午の節句 วันนี้ถือเป็นวันหยุดประจำชาติ เรียกว่าวันเด็กจัดขึ้นเพื่ออวยพรให้เด็กเติบโตแข็งแรงมีความสุขโดยเฉพาะครอบครัวที่มีบุตรชายภายในสวนจะชักธงรูปปลาคาร์พ 鯉のぼりขึ้นสูงสู่ฟ้า (โคอิ-โนโบริ ) กล่าวกันว่า ปลาคาร์พเป็นสัญญลักษณ์ของความเป็นผู้ชายการเชิญธงเป็นการอธิษฐานขอให้เด็กผู้ชายเอาชนะความยากลำบากทั้งปวงในชีวิตตามตำนานจีนที่ว่าปลาคาร์พที่แข็งแรงเท่านั้นถึงจะสามารถว่ายทวนกระแสน้ำตกที่เชี่ยวกรากที่อยู่ทางตอนเหนือของแม่น้ำเหลืองเพื่อจะเป็นมังกรในที่สุด สีและขนาดต่างๆก็มีความหมายต่างกันไป โคอิโนโบริ สีดำขนาดใหญ่ หมายถึงพ่อ สีแดงขนาดใหญ่หมายถึงแม่ ส่วนขนาดเล็กๆหมายถึงลูกๆส่วนฟูคินางาชิ 吹き流しผืนผ้าที่ปลิวสบัดตามลม หมายถึงกระแสน้ำตกที่ปลาคาร์พพยายามจะแหวกว่ายขึ้นไป

โดยปกติจะชักโคอิโนโบริ ตอนกลางเดือนเมษายน ในบริเวณสวนหลังบ้าน ในกรณีที่บ้านไม่มีสวน จะใช้ชุดเล็กๆแล้วติดไว้ที่หน้าต่างหรือเสาระเบียงบ้าน นอกจากนี้บางแห่งจะมีการประดับตุ๊กตาที่ได้รับความนิยมมีอยู่ 3 ชนิด คือตุ๊กตาโชคิ 鐘馗เชื่อกันว่าเป็นเครื่องรางสามารถขับไล่วิญญาณชั่วร้ายได้ คินโทคิ金時คินทาโระ 金太郎ตั้งชื่อตามเด็กผู้ชายที่สามารถปราบหมีใหญ่ได้ วาคามุชะ若武者นักรบหนุ่มที่สวมเสื้อเกราะโยโรอิ鎧พร้อมหมวกเหล็กคาบุโตะ兜นอกจากนี้อาจประดับตกแต่งเฉพาะดาบ หรือหมวกเหล็กนักรบไว้ลำพังนอกจากนี้มีการรับประทานชิมาขิ ちまきขนมบ๊ะจ่างญี่ปุ่นซึ่งทำจากแป้งข้าวเหนียวห่อด้วยใบไผ่แล้วนึ่ง ซึ่งสมัยก่อนห่อด้วยใบต้นชิกายะ茅

และขนมคาชิวะโมจิ柏もちขนมแป้งข้าวที่นวดแล้วแผ่เป็นรูปไข่ยัดไส้ถั่วแดงหวานบดนำไปนึ่งและ ห่อด้วยใบโอ๊ก

บางครอบครัวก็จะอาบน้าในอ่างที่แช่ด้วยใบหรือรากของต้นไอริสหรือโชบุ菖蒲 ซึ่งเชื่อกันว่าจะช่วยขับไล่วิญญาณร้ายออกไป

ชิจิโกะซัน七五三งานฉลองรับขวัญเด็กอายุ7-5-3 เป็นงานฉลองสำหรับเด็กซึ่งจัดขึ้นในช่วงอายุที่เด็กเติบโตเพื่อขอให้เด็กเจริญเติบโตมีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ ในวันที่ 15พฤศจิกายน เด็กผู้ชายอายุ 3 และ 5 ขวบ กับเด็กผู้หญิง อายุ 3 และ 7 ขวบจะแต่งตัวด้วยชุดกิโมโน ไปนมัสการอุจิคามิสะมะ 氏神様 (ศาลเจ้าคุ้มครองประจำหมู่บ้านหรือเมือง)พร้อมพ่อแม่ปู่ย่าตายาย จากนั้นก็ถ่ายรูปเป็นที่ระลึก แล้วให้เด็กทานชิโทเซ-อาเมะ

千歳飴(ลูกกวาดอำนวยโชคเป็นลูกกวาดแท่งยาวสีแดงขาว มีความหมายว่า ลูกกวาดอายุ 1000ปี ดังนั้นจึงกล่าวกันว่าเด็กที่ได้กินลูกกวาดนี้จะได้รับพรให้มีความสุยขถึง 1000ปี และมีอายุยืน)และมีงานเลี้ยงฉลองภายในสมาชิกครอบครัว

ขั้นตอนของการไปนมัสการศาลเจ้าเมื่ออายุครบ 3.5หรือ 7 ขวบ

เด็กผู้ชาย 3 และ 5 ขวบ กับเด็กผู้หญิง 3 และ 7 ขวบจะแต่งตัวอย่างหรูหรา สำหรับงานฉลองนี้ เช่นเด็กชายจะสวม ฮาโอริ 羽織(เสื้อคลุมทับกิโมโน)โดยมีคะมง家紋(สัญลักษณ์ประจำตระกูล)ย้อมสีอยู่ด้านหลัง紋付羽織 และสวมฮาคามะ (กระโปรงกางเกงแบบญี่ปุ่นยาวคลุมข้อเท้า) ส่วนเด็กหญิงจะสวมกิโมโนพ่อแม่ก็จะแต่งกายอย่างเป็นพิธี ไปนมัสการอุจิคามิซามะพร้อมเด็ก เพื่อขอบคุณพระเจ้าที่ประทานพรให้เด็กเจริญเติบโตสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ พร้อมทั้งภาวนาให้เด็กมีความสุข และสุขภาพดีในอนาคต อาจมีการทำพิธี โนริโตะ 祝詞(บทสวดภาวนาต่อเทพเจ้าชินโต)และพิธีโอฮาราอิ (พิธีขับไล่วิญญาณชั่วร้ายเพื่อสร้างความบริสุทธิ์) โดยพระชินโตเป็นผู้ประกอบพิธี จากนั้นก็มีการถวายฮัทซึโฮเรียว 初穂料ถวายพืชผลที่เก็บเกี่ยวครั้งแรกของปี) เป็นการถวายเงินชนิดหนึ่งซึ่งศาลเจ้าบางแห่งจะเป็นผู้กำหนดจำนวนเงิน

พิธีฉลอง การบรรลุนิติภาวะ 成人の日　Coming of Age Day

ทางราชการกำหนดให้ วันจันทร์ที่สองของเดือนมกราคมทุกปี เป็นวันฉลองของวันนี้สำหรับคนญี่ปุ่นถือว่าเป็นวันสำคัญทีสุดวันหนึ่งของชีวิตในวัยหนุ่มสาวและเป็นวันหยุดแห่งชาติ ในวันนี้แต่ละเขตตำบล อำเภอ หมู่บ้าน จะจัดพิธีมอบประกาศนียบัตร ให้กับบุคคลที่มีอายุครบ ยี่สิบปี ในพิธีบรรลุนิติภาวะ หรือ 成人式Seijin Shiki

ประวัติความเป็นมาของวันนี้ มาจากพิธี ที่จัดขึ้นในสมัยโบราณเพื่อรับรองว่าเด็กผู้ชายที่มีอายุครบ ยี่สิบปีบริบูรณ์ ได้เปลี่ยนสถานภาพเป็นผู้ใหญ่เต็มตัว ที่เรียกว่า 元服 Genpuku หลังสงครามโลกครั้งที่สอง ในปีโชวะ 21 (ค.ศ.1946) ทางรัฐบาลญี่ปุ่นมีจุดประสงค์ที่จะเสริมสร้า้งขวัญและกำลังใจให้กับหนุ่มสาว เพื่อก่อให้เกิดความหวังใหม่เพิ่มมากขึ้น โดยครั้งแรกเรียกพิธีนี้ว่า 成年式　Seinen Shikiต่อมาปี โชวะ 23(ค.ศ.1948) ได้กำหนดให้ ทุกวันที่15 มกราคม ของทุกปีเป็นวันที่จัดพิธีและเมื่อปีค.ศ. 2000 ได้เปลี่ยนเป็น วันจันทร์ที่สองของเดือนมกราคมทุกปี

คำว่า 成人 Seijin แปลว่า ผู้ใหญ่ หมายถึงเป็นผู้ที่สามารถรับผิดชอบตัวเองในทางปฏิบัติ

ผู้ที่จะบรรลุนิติภาวะ และเข้าร่วมพิธีฉลองได้นั้น จะกำหนดให้ผู้ที่มีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ วิธีคำนวณอายุนั้น อาจแตกต่างกันบ้างในแต่ละเขต แต่โดยทั่วไป จะนับจากผู้ที่มีอายุครบ20ปี ตั้งแต่ วันที่ 2 เมษายน ของปีที่แล้ว ถึง 1 เมษายน ปีนี้เพราะญี่ปุ่นตั้งปีงบประมาณตั้งแต่ 1 เมษายนเป็นต้นไปทางหน่วยราชการของแต่ละเขตจะส่งจดหมายเชิญไปยังผู้ที่มีอายุครบยี่สิบปี ให้มาร่วมพิธีมอบประกาศนียบัตร ที่หอประชุมใหญ่ในเขตที่ผู้นั้นลงทะเบียนราษฎร

ในวันพิธีฉลอง หญิงสาวมักจะใส่ชุดกิโมโน 着物Kimono แขนปล่อยชายยาวที่เรียกว่า振袖 Furisode ที่มีสีสันสวยงามมาก ชุดกิโมโนแบบนี้ คือสัญลักษณ์ ที่แสดงความเป็นสาวเต็มตัว พร้อมกันนี้ก็จะมีการทำผม แต่งหน้า ปัจจุบัน ผู้ปกครองและหญิงสาว มักนิยมเช่าชุดกิโมโน จากร้านที่สนนราคา ประมาณ 5-6 หมื่นเยนแต่ถ้ารวมทั้งค่าแต่งหน้า ค่าทำผม ค่าถ่ายรูปในสตูดิโอ พร้อมอัลบั้มแล้ว ก็ต้องมีค่าใช้จ่ายรวม8-9 หมื่น

สำหรับเครื่องแต่งกายของหนุ่มชาวญี่ปุ่นนั้น โดยทั่วไปนิยมใส่สูท หรือชุดกิโมโนผู้ชายที่เรียกว่า 羽織袴 Haorihakamaในวันนั้นสำหรับชายหนุ่มญี่ปุ่น ถือว่าเป็นการประกาศความเป็นผู้ใหญ่ของตนเอง การฉลองกับเพื่อนในกลุ่ม ก็จะมีการดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อประกาศว่าสามารถดื่มได้ถูกต้องตามกฎหมาย แต่บางครั้งก็ก่อความรำคาญ ความวุ่นวาย เพราะขาดสติที่จะควบคุมตนเอง เนื่องจากความมึนเมาของสุราบางครอบครัวก็อาจจัดงานฉลองภายในครอบครัว หรือหนุ่มสาวบางกลุ่มก็อาจจัดฉลองระหว่างเพื่อนที่จบสถาบันเดียวกัน ฯลฯ

พิธีฉลองการเข้าอนุบาลการเข้าเรียนระดับประถม และพิธีฉลองการจบการศึกษา　入園Nyu En．入学祝いNyugaku Iwai．

卒業祝い Sotsugyo Iwai

เป็นการฉลองสำหรับที่กำลังจะเริ่มเข้าเรียนที่โรงเรียนอนุบาลหรือโรงเรียนประถมโดยทั่วไป ไม่ได้มีธรรมเนียมพิเศษ ครอบครัวไหนที่มีเด็กที่กำลังจะเข้าเรียนใหม่ ญาติและเพื่อนสนิท จะนิยมให้ของขวัญเป็นเครื่องเขียนเช็คของขวัญกำนัลประเภทหนังสือ หรือให้เป็นเงินสด พร้อมช่อดอกไม้ที่มีสีสันสดใสเพื่อแสดงการเริ่มต้นสิ่งใหม่บางตรอบครัวจะมีการทานอาหารนอกบ้าน การฉลองการจบการศึกษาก็จะมีวิธีคล้ายเคียงกันทีมอบเงิน ช่อดอกไม้เพื่อแสดงความยินดีให้กับผู้จบการศึกษาใหม่

พิธีฉลองการมีงานทำ就職祝いShushoku Iwai มักจะฉลองโดยการให้เงินเป็นของขวัญหรือสิ่งของที่จำเป็นสำหรับผู้ที่เริ่มเข้าทำงานใหม่

พิธีฉลองครบรอบวันเกิด 誕生日祝いวันครบรอบวันแต่งงาน 結婚記念日มีการมอบช่อดอกไม้ กับของขวัญเช่นครบรอบการแต่งงาน 25 ปี (เงิน)銀婚式 ครบรอบแต่งงาน 50ปี (ทอง)金婚式บางคู่สมรสอาจจัดพิธีฉลองภายในครอบครัวที่ร้านอาหาร หรือโรงแรม

การฉลองการได้รับเลื่อนตำแหน่ง昇進Shoshin．栄転祝いEiten Iwaiส่วนมากมักจะฉลองกันภายในครอบครัวบางแห่งจะมีงานเลี้ยงส่งภายใน แผนกหรือสาขาที่ทำงานอยู่ถ้าเป็นพื่อนสนิทชิดชอบ ก็อาจให้ของขวัญเป็นเงิน